Eguzkia geldi

http://www.astroblogs.nl/wp-content/uploads/2006/12/midwintersuncrpdsml.jpg

Horixe adierazten du latinetik datorren solstizio berbak, solstitium -sol sistere-. Antzinako herriek uste zuten eguzkia gelditu egiten zela ortzian, higige eta ibilge, bertan lotan geratu nahi izango balu bezala. Izan ere, gaur eguzkia goizeko 06.43an sortu eta 21.49an gordeko da. Guztira, 15 ordu eta 6 minutu jaun eta jabe, nahiz une honetan zerura begiratuz gero, nekez ikus zenezakete gure Eñaut. Bi berba ibiltzen dira harat-honat solstizioaren adierazlea azaldu nahian: udaburu eta udamuga. Hala eta guztiz ere, biok ez dute islatzen latinezko terminoari darion kutsu magikoa. Ederra da pentsatzea ekia ordu batzuetan ortzian gelditzen zela, jakina, bera ez da sekula mugitzen eta Lurra bai, baina eguzkia higitu eta Lurra geldirik dagoela pentsatzen jarraitzen dugu... Udako solstizioa Euskal Herrian, akelarre baten bidez ospatzen omen zuten. Akelarrea ez zen urtero egun berean egiten; udaburu gauetik hurbilen dagoen ilbeteko gauean baino. Hortaz, aurten, ekainaren 30ean izan behar litzateke, orduantxe delako ilbetea. Mari, gure jainkosa nagusia gurtzen omen zen. Jendea inguruko haitzulo batera biltzen zen eta ospakizuna andrerik zaharrenak eramaten zuen, hau da, egungo apaizen rola betetzen zuten. Gainera andre horiek mundu honetakoak ez diren pertsonen botere eta dohain ahaltsuak zeuzkatelako ustea zuten.

Iruzkinak

Argitaratu iruzkina

Blog honetako argitalpen ezagunak

Eta enzun nezan boz bat zerutik ur handien hotsa bezala, eta igorziri handi baten hotsa bezala:

Irudia
eta enzun nezan bere gitarrak ioiten zituzten gitarrarien soinu ba t: Badakizue norena den testutxo hori, ezta? Bai, XVI. mendeko "Euskara Batua", Leizarragarena. Igorziri (ihurtziri, justuri...) hitza berari ikasi genion aspaldixe. Kontua da, beraren sorterrian, Beskoizen, datorren larunbatean, hilak 28, omenaldia egingo zaiola. Kristinak, blog honetako irakurle finak eta Atturi aldeko euskara ikertzen dabilenak eman digu haren berri. "Leizarraga egun" izeneko omenaldia antolatu dute. Hauxe duzue Kristinari Henri Duhauk "igortziritako" programa: - 15.00 Ongi etorria (herriko jantegian). - Henrike Knörr: Leizarraga-Lazarraga. - Urbistondo anderea: protestantismoa Euskal Herrian. - Piarres Charritton : XVI. mendea. Beraz, nehork inguratzerik baleuka, badaki zer izango duen.
Gehiago irakurri »

Haizea ez da indartsua, gogorra eta zakarra, bai

Irudia
            Hemendik hartua           Kirk urakan ohiaren erasana dela-eta, han-hemenka, haizeari buruzko iruzkin ezegokiak irakurri eta entzuten dira.  Euskaldunen adimen-begiak era askotara adierazten du haizearen intentsitatea: adjektiboak erabiltzen ditu; aditzak errepikatzen ditu; graduatzaileez baliatzen da. Haize indartsua ez da tradiziozkoa. Horren ordez, adjektibo hauek erabiltzea egokiagoa da:     Haize bortitza     Haize petrala     Haize sastarra      Haize traketsa     Haize zakarra     Haize zitala     Haize zorrotza     ...          Edo-ta     Azkarki dabil     Bizi antzean joko du     Gogor joko du     Indartsu joko du      Baina, egundo ere ez *Haizea egiten du; beti ibili eta jo .       
Gehiago irakurri »

...ari du...

Irudia
Elsie Russell. "Dance dans le vent" Ortzian jazotzen diren gertakizunen berri emateko euskarak galdu behar ez genukeen aditz jator bat erabiltzen du euskalki guztietan, bizkaieraz izan ezik: ari du . Euskalkien arabera baditu zenbait aldaera: "ai do", "ai dü"... Badirudi ari du ren gainean badugula izaki bat edo natura bera ostagiak gobernatzen dituena. Adibidez, honako esapide ezinago eder hauek jaso ditugu: Mardul ari du. (Euria). Mujika Josefa Martina . Neronek or-emen entzunak. Lodi ari du: ebi (euri) zarra da .... Oñatibia Manuel . Bible Saindua. (Duvoisin). 1859. Ebiya bizitzen ari du .... Mujika Josefa Martina . Neronek or-emen entzunak. Gexala ari du ... Ebi maxkala . (Ebi indar gutxikoa). Mujika Josefa Martina . Neronek or-emen entzunak. Euri txe au da okerrena... Ezerez bezela ari du , ta sartzen da gorputzean zañetaraño.... Soroa Marcelino . EUSKAL ERRIA (revista), 1881. Aunitz ari du euria . Altzo...
Gehiago irakurri »