"Aro-adar " gehiago

http://www.kostich.com/white%20rhino.JPG
Atzokoan Kristina irakurle nekagaitzak ohartarazi zuenez, jakina, askozaz berba gehiago dira adar-dunak eguraldi kontuan. Neure datu-baseko atea ireki eta borroka latz eta garratza eginez gero, armiarma-sare guztiak kendu eta zenbait hitz utzi dizkizuet agerian euskaldunon adar-dunen erakusgarri. Interesgarria da oso, adar hitzaren beraren hedadura semantikoa, hau da, nola euskaldun jendakiak mendeak joan, mendeak etorri zabaldu duen adarraren irudia bestelako beharrizan lexikoetara.

Adibidez, "ostadarra" bera adierazteko hauxe:

auriadar: Goi-Nafarrera / N-Aezkoa. (Azkue). Euskalerriaren Jakintza. I, 165 or.
itxasoadar: Datu-basean edukiagatik ere, ez dakit nondik atera dudan.
zibiadar: N-Erronkari. Bernardo Estornes Lasa. Erronkariko uskararen Hiztegia.
zubiadar: N-Uztarrotze. Zubiadarraren petik igareta neskatxak mitil eta mitilak neskatxa egitan drala erraiten daioei aurrer. (Azkue). Euskalerriaren Jakintza I, 166 or.

Ekaitza edo erauntsia adierazteko:

adar: L-Bardoze. (Duvoisin). Hiztegia.
adarraire: L-Bardoze. EHHA
adar aire: Dasconaguerre. Atheka, voc.
adarraira Behe-Nafarrera. (Lhande). Hiztegia.

Laino eta hodeiekin batera, trumoia:

trumoi-adar: Gipuzkera. Turmoi-adarra degu. (Justo M. Mokoroa). Repertorio de locuciones del habla popular vasca.

Erauntsi baten adarra, hau da, goitik behera ikusten den euri-zutabea, edo:

erauntsi-adar iz.: Behe-Nafarrera / Zuberera. (Azkue). Hiztegia

Euria bota ahalean egin:

euria adarrez etorri: Gipuzkera. Adarrez dator euria.(Justo M. Mokoroa). Repertorio de locuciones del h
habla popular vasca.

Han-hemenka txingorra botatzen duen hodeia:

harri-adar: N- Erronkari / Zaraitzu. (Azkue). Hiztegia.

Euriz beterik datorren hodeia:

adar gaizto: Gipuzkera. Adar gaiztoa dator. (Justo M. Mokoroa).. Repertorio de locuciones del habla popular vasca.

Hodeitxoa:

odoi-adar iz.: (Azkue). Hiztegia

Iruzkinak

Hau esan du Anonimoa erabiltzaileak…
"Kristina irakurle nekagaitzak"? (gauza batzuengatik nekatuta nago, baina tira, eskerrik asko Kepa -gauzak zentzu positiboan hartzeko ohitura dut-eta).

Aizu, eta Azkueren "adar airia" pasatu al zaizu? Izan ere, Lhande aipatzen duzu eta honek Azkuetik edaten du, zehatzago esanda, niretzat interesgarria da Lhandek "adarrairia" (dena batera, alegia) esatea/idaztea; zeren, ez zuen, bada, Azkuek "adar-airia" eman? (posible bazenu hau argitzea, Kepa, nik ez ditut eskura iturriok).
Ekartzen dizkiguzun horietarik, batzuk politak!!

Beno, ea nola portatzen den asteburua!


K.
20:05
Hau esan du Anonimoa erabiltzaileak…
A! Eta ba al duzu "iratzeadar" jasoa? Nik bai, nik bai!!


K.
20:08
Hau esan du Kepa Diegez erabiltzaileak…
Bada, "adarrairia" ez dago, ez Akuerenean, ez Orotarikoan edo neuk, behintzat, ez dut aurkitzen.
Esango didazu zer den "iratzeadar"?
Jo, meseedezzz!!
22:46
Argitaratu iruzkina

Blog honetako argitalpen ezagunak

Eta enzun nezan boz bat zerutik ur handien hotsa bezala, eta igorziri handi baten hotsa bezala:

Irudia
eta enzun nezan bere gitarrak ioiten zituzten gitarrarien soinu ba t: Badakizue norena den testutxo hori, ezta? Bai, XVI. mendeko "Euskara Batua", Leizarragarena. Igorziri (ihurtziri, justuri...) hitza berari ikasi genion aspaldixe. Kontua da, beraren sorterrian, Beskoizen, datorren larunbatean, hilak 28, omenaldia egingo zaiola. Kristinak, blog honetako irakurle finak eta Atturi aldeko euskara ikertzen dabilenak eman digu haren berri. "Leizarraga egun" izeneko omenaldia antolatu dute. Hauxe duzue Kristinari Henri Duhauk "igortziritako" programa: - 15.00 Ongi etorria (herriko jantegian). - Henrike Knörr: Leizarraga-Lazarraga. - Urbistondo anderea: protestantismoa Euskal Herrian. - Piarres Charritton : XVI. mendea. Beraz, nehork inguratzerik baleuka, badaki zer izango duen.
Gehiago irakurri »

Haizea ez da indartsua, gogorra eta zakarra, bai

Irudia
            Hemendik hartua           Kirk urakan ohiaren erasana dela-eta, han-hemenka, haizeari buruzko iruzkin ezegokiak irakurri eta entzuten dira.  Euskaldunen adimen-begiak era askotara adierazten du haizearen intentsitatea: adjektiboak erabiltzen ditu; aditzak errepikatzen ditu; graduatzaileez baliatzen da. Haize indartsua ez da tradiziozkoa. Horren ordez, adjektibo hauek erabiltzea egokiagoa da:     Haize bortitza     Haize petrala     Haize sastarra      Haize traketsa     Haize zakarra     Haize zitala     Haize zorrotza     ...          Edo-ta     Azkarki dabil     Bizi antzean joko du     Gogor joko du     Indartsu joko du      Baina, egundo ere ez *Haizea egiten du; beti ibili eta jo .       
Gehiago irakurri »

...ari du...

Irudia
Elsie Russell. "Dance dans le vent" Ortzian jazotzen diren gertakizunen berri emateko euskarak galdu behar ez genukeen aditz jator bat erabiltzen du euskalki guztietan, bizkaieraz izan ezik: ari du . Euskalkien arabera baditu zenbait aldaera: "ai do", "ai dü"... Badirudi ari du ren gainean badugula izaki bat edo natura bera ostagiak gobernatzen dituena. Adibidez, honako esapide ezinago eder hauek jaso ditugu: Mardul ari du. (Euria). Mujika Josefa Martina . Neronek or-emen entzunak. Lodi ari du: ebi (euri) zarra da .... Oñatibia Manuel . Bible Saindua. (Duvoisin). 1859. Ebiya bizitzen ari du .... Mujika Josefa Martina . Neronek or-emen entzunak. Gexala ari du ... Ebi maxkala . (Ebi indar gutxikoa). Mujika Josefa Martina . Neronek or-emen entzunak. Euri txe au da okerrena... Ezerez bezela ari du , ta sartzen da gorputzean zañetaraño.... Soroa Marcelino . EUSKAL ERRIA (revista), 1881. Aunitz ari du euria . Altzo...
Gehiago irakurri »