Eta enzun nezan boz bat zerutik ur handien hotsa bezala, eta igorziri handi baten hotsa bezala:
eta enzun nezan bere gitarrak ioiten zituzten gitarrarien soinu bat:
Badakizue norena den testutxo hori, ezta? Bai, XVI. mendeko "Euskara Batua", Leizarragarena. Igorziri (ihurtziri, justuri...) hitza berari ikasi genion aspaldixe. Kontua da, beraren sorterrian, Beskoizen, datorren larunbatean, hilak 28, omenaldia egingo zaiola. Kristinak, blog honetako irakurle finak eta Atturi aldeko euskara ikertzen dabilenak eman digu haren berri. "Leizarraga egun" izeneko omenaldia antolatu dute. Hauxe duzue Kristinari Henri Duhauk "igortziritako" programa:
- 15.00 Ongi etorria (herriko jantegian).
- Henrike Knörr: Leizarraga-Lazarraga.
- Urbistondo anderea: protestantismoa Euskal Herrian.
- Piarres Charritton : XVI. mendea.
Beraz, nehork inguratzerik baleuka, badaki zer izango duen.
Iruzkinak
Ni ezin naiz joan, eta amorru handia ematen dit. Bideokonferentzia batez egingo balute, e? Erramun, joaten bazara, bidali argazkia Kepak ez dezan izan arazorik egile eskubideekin!
Polita da "igorziri"/"ihorziri"!
Henriren birden liburuan irakur daitekeenez, gaur heldu zaigun euria (zu bai fina, Kepa, ez duzu huts egiten!) honela litake Beskoitzeko heskuaraz: "atzoko beruaan ondoriua", "uria aai duk gozoki"
Eskerrik asko, Henri, zure herriko euskararekiko lana eta dedikazioa oparitzeagatik.
Kepa: "Atturri" diozu, ez duzu "Aturri" esaten? Eta zuek, solaskideok eta isilpeko bisitariok, nola esaten duzue?
Kristina.
Bestetik galdetu zuri, Kristina, zeren bait diozu "Henriren birden liburuan irakur daitekeenez" zer da hori birden hori? Zein libururi referitzen zara?
Amaitzeko esan, Kepari, ze berak dakarren textua dagokionez orthographiari ez da originala hon Leizarraga nahiz-eta holan dirudi noiz irakurtzen dugu hau
"Eta enzun nezan boz bat zerutik ur handien hotsa bezala, eta igorziri handi baten hotsa bezala:
eta enzun nezan bere gitarrak ioiten zituzten gitarrarien soinu bat:"
Norknahik eta edozeinek pensatzen luke, agian baita berak Kepak ere, ezen hori textua da originala baina da "original kamuflatua" edo original deliberatuki kamuflatua zeren, esaterako, originalean ezin etor daiteke boz baizik voz eta agertu behar luke guitarrac ordez gitarrak. Hori egitea, ez diot nik denik egina Kepak, da oso gravea zeren irakurlea nahi da tronpatu nahitara duenean ikusten enzun ordez entzun baina gero boz ordez voz. Originala bada behar da skribitu nola originala, ala ez?
Kristina, "Aturri", jakina, lapsus bat izan da.
Lehengora itzulirik zelan ulertu ahal da ze ez egitea aldakuntza orthographikorik an enzun (entzun) hitza eta bai egitea voz hitzean kambiatzen dela boz formara, beti ere originalean? Hor ikusi ahal den bakarra da zein gorroto handia dagoen batzuen artean -izanik ere horiek asko, edo guti- buruz letra bat, v letrea. Da maniako gaixo batzuen konzeptione absurdua, gorroto izatea letra batzuri.
Zein bi versione ikusten duzu zuk Kepa?
http://klasikoak.armiarma.com/idazlanak/L/LeizarragaTesta.htm
...eta hauxe agertzen da:
"Bertsio informatiko honen egilea: Josu Lavin; Urkiola, 1-1K 48990 - Getxo (Bizkaia)"
1. "Hasian Hasi".
2. "Hasian Hasi (birden partea)".
Bigarrena ("birdena" esaten da Beskoitzen) ez da hain ezaguna, berriagoa delako. Lehenengoaren bigarren partea da, hain xuxen ere.
Zorionez, aurki hori guztia aldatuko da, pixka bat bederen, eta beti ere, apalki.
Kristina.
(hasperena)
Kristina.
Kristina.
Bada, orain dudan nago...baina, "Aturri" uste.
Zorionez, aurki hori guztia aldatuko da, pixka bat bederen, eta beti ere, apalki.
Zer da aldatuko dena edo aldatu behar duena edo lukeena? Ez dakit zeri buruz ari zara.
Bestetik eskerrak diozuna edo diostazuna gatik buruz Henri Duhau eta bere lana, eginen dut ahalegina elkarrekin egoiteko. Eskerrak berriz zuri.
Neuc computerizaturico Leiçarragaren originala hemen dago:
http://www.vc.ehu.es/gordailua/
Armiarmacoec orthographia aldatu eta ortografia modernoan eman çuten. Niri ez derautate seculan baimena escatu nic digitalizatutaco lanac beren lecuan arguitaratzecotz. Hitzic ez. Esquerric ez.
Orain neuc armiarma-com-eco 338 liburu hartu ditut eta ceuc daquiçunez orthographia classico unificatuan ber eçarri ditut. Orain berriz ere ortografia modernorat passatzen ari naiz, baina ortografia ez da armiarmacoenarequin coincidituco.
Adibidez:
entzun eta enzun guztiac ENÇUN bilhaca araci ditut orthographia classicoan, ceinac orain berriro ortografia modernorat emaitean ENTZUN bihurcen baitira.
BOZ hitza automaticoqui forma classicoan ipincean ez da agercen behar liçatequeen VOZ correcto bacarra. Cambiamendu hauec escuz eguin beharco ditut.
Leiçarragaren GENERATIONE hitza armiarma.com-en JENERATIONE (!?) aguercen da, cein ez da ez classico ez eta moderno.
Nire editioneetan orthographia classicoan GENERATIONE aguertuco da eta ortografia modernoan JENERAZIONE. Casu bietan ahosquera' bat bera da.
Aipatu nuen çure blogean idatzi niela armiarmacoei proposatuz publica litzatela beren webgunean neuc orthographia classicorat passaturico 338 liburu horiec. Orhoitzen?
Erançun ere ez. Ez derautate ni puto caso eguin.
Nire editione berri hauetan hache postconsonanticoac eliminatuco ditut bai ortografia berrian bai orthographia classicoan.
Beraz, armiarman batzutan EKARRI eta berce batzutan EKHARRI agercen dena, nirean EKARRI içanen da ortografia modernoan eta ECARRI orthographia classicoan.
Uniformitatea applicatu derauet textu guztiei.
Nire editioneco 338 liburu horiec ortografia berrian eçarriricoac hurbilago daude euskara batua delacotic ecen ez armiarmacoac.
Baina ez da amaitzen hemen nire lana, ceren orthographia classicocoac gueroz EGUIAZCO ORTHOGRAPHIA CLASSICORAT iragan aracico baititut:
apur > appur
alaba > alhaba
senar > senhar
etorri > ethorri
haserre > hasserre
gaztetasun > gaztetassun
bizi > vici
erriligione > reliogine
erligio > religio
etc.
Graphia hau euscalqui guztietaco textuei applicatuco diet.
Hegoaldeco idazle ascoren lanetan hacheac falta dira "gizon au" moducoac. Ene ustez "errata" horiec çucencecoac dira liburu guztietan.
Içan ongui!
Josu Lavin
Aitortu egiten dut nik neuk ez dudala deus ere aldatu. "Klasikoak" gordailutik harturik dago irakurleari errazagoa izango zaiolakoan. Hala ere, bat nator Erramunegaz; bertsio biak agertu behar lirateke.
galdetu nizun, Kepa, ea zein bi versioneri referitzen zara. Eta zure erantzuna izan da, erantzun gabe galdetutakoari, nork transkrititu zuen delako textua, hak Josu Lavinek.
Galdetzen nizuna eta berriro galdetzen ari dudana da ea zein dira bi versioneak, zuk aipaturiko bi versione horiek. Hori, Kepa.
Bigarrenez, aizu, Erramaun, zera esan nahi dut: jatorrizko bertsioaz gain -eta ni horren aldeko amorratu porrokatua naukazue- beste "modernoago" bat egon liteke irakurle gazteak erakartzekotan, ze, sarritan zail gertatzen zaie oso testu zaharrak irakurtzea. Hori baizik ez.
Liburu classicoen editione orthographicoqui modernizatuac ere behar ditugu.
Armiarma.com webguneco lecu honetan:
http://klasikoak.armiarma.com/corpus.htm
338 liburu jaisten ahal dira RTF formatoan. 29,8 Mb
Liburu guci hauec orthographia classicoan eçarriric ditut eta hauexec phoneticoqui transcribituric ortografia modernorat aldatu.
Nahi nituzque jarri, armiarmacoen modura, guciac batera jaisteco moduan, baina 30 Mb inguruco zip-archivo horiec ez daquit non escaini.
RTF documentuon formatoan ez dut aldaquetaric eguin' nehorc comparationeric eguin nahi badeça' eguin ahal deçançat. Bon, bilhatuco dut hori eguiteco modua.
Visita eçaçu, ez baduçu eçagutzen nire lecu hau:
http://esapideac.wikispaces.com
Josu Lavin, alias Ivan Echeberrico
josulavin@hotmail.com
Besterik ez.
Kristina.
Holan egiten ohi da ere Grezian obra klassikoekin. Biak aurrez-aurre versione bat pagina paretan eta beste imparetan.
Horretarako dirurik ba dago baina batzuk, antza, ez dute nahi hori' nahiago dutelarik kamuflatu originala, "saltzen" dutela originaltzat zein ez da originala. Nola behar dira gero egin estudioak, estudio serioak?
Urthe asco iragan dira Leiçarragaren obrac computerizatu nituenetic.
Lan hori eguiteco, berce leku batzuetan ere errana dudan beçala, mila eta berrehun ordu eman nituen.
Lana lucea içanen baitzen eta curiositate modura oharretan scribitzen nuen emandaco dembora.
Presuppostu bat escatu ceraucon Alfonso Irigoien cenac entrepressa bati Leiçarragaren obrac digilaliza citzan. Milioin bat eta erdi pezeta escatzen ceraucuten. Haimbatez neuc erabaqui nuen lan hori eguitea eta handic hirur urthetara bururaturic nuen.
Orain Leiçarragaren borzehungarrean nehorc ez du nire lana aippatuco, nehorc ez deraut ecertaraco ere deithuco.
Adisquidetsuqui
Josu Lavin
**********
Mila esquer
Josu Lavin
Ez dakit zuzen zergatik baina ez zaituzte aipatu, Josu Lavin.
Aippa naçaten ala ez, neu lanari lothua içanen naiz' Leiçarragaren Jainco Jaunac indar eta bihotz eman dietzadano.
"Euskaltzaindia"c fincatuac ditu hitanozco formac, adibidez DA adizquia DUK forma du tucan, eta nocan, ordea, DUN.
Cerrenda lucea ossatua dut non ondoco forma beçalacoequin batera:
da adizkia duk toka, dun noka,
sarthu baititut alderancizcosac ere:
duk toka, dun noka, Vide: da
dun noka, duk toka, Vide: da
Modu honetara 5.310 adizqui ezberdineco cerrenda plaçaratuco dut bihar ceure blogean aippatuco dudan lekuan.
Ez da, beraz, "euskal" adizquien cerrenda ossoa, ceren hitanozco formaric ez duten adizquiac ez baititut jaso (banu, nezan, etc.).
Nire calculuen arauera 5.310 adizqui horietaric, guti goiti beheiti 3.981 adizqui' asmaturic edota inventaturic daude, hau da seculan ere euscaldunec ez dituzte erabili ez ahoz ez eta scribuz ere.
Adisquidetsuqui
Josu Lavin
http://www.scribd.com/doc/40565/ADIZKIAK
Adeitsuqui
Ivan d'Echeberri
Çuotaco norbaitec comparatu nahi badu armiarma.com-eco liburu bat neuc egoquiturico ortografia modernoco batequin hona ale bat.
Duvoisin Capitainaren Laborançaco Liburua in armiarma:
http://klasikoak.armiarma.com/rtf/DuvoisinLaborantza.rtf
Eta ortografia modernoan neuc egoquitua:
http://euscara.wikispaces.com/space/filelist
Leku honetan, segurasqui, cargatuco ditut 338 classico horiec orthographia modernoan eta classicoan. Bon, classicoac in:
euscara.wikispaces.com
eta modernoa in:
euskara.wikispaces.com
bethi sorcen ditut honelaco webgune paralleloac neure lan guciac bi euscal orthographietan emaiteco.
Editione paralleloac ere eguin nitzaque non ezquerraldeco zuthabean orthographia classicoa agercen den eta escuinecoan modernoa, baina araçochoac sorcen dira paginationean, ceren classicoac guehiago occupatzen baitu.
Adeitsuqui
Josu Lavin