Espainiako haizea

Eskiulako eliza

Haizeak izendatzeko izenen jira-biran, herriak jo izan dituen iturrietariko bat leku-izenen eremua izan da: nondik datorren haizea, handikoa da. Hori dela-eta, toponimiaren arloan, mendi eta herri-izenez gain, herrialdeak ere aipatzen dira. Ezagunena frantziparra, haize hori Erdialdeko Europa zeharkatu eta Frantzian barrena Euskal Herrira iristen da, hotz eta lehor. Bestalde, ekialdeko euskaldunek ere Espainiako haizea ere badute bere eguneroko solasaldian. Berau, berriz, ez da hotza bero-beroa baizik. Eta Biarnon euskaldunak ere direnez gero, bertako Eskiula herrikoek hego haizeari Espainiakoa deitzen diote. Beraz, alde bietako euskaldunok antzinatik jardun dugu batak bestari españolak eta frantsesak deitzen. Izan ere, frantziparra, nolabait, Euskal Herriko iparraldetik (ekialdetik) etortzen zaigu hegoaldera (mendebaldera) eta Espainiako haizea, segur aski, Euskal Herriko hegoaldetik (mendebaldetik) heltzen da Zubero eta Biarnora. Hauxe da gure patua, euskaldunak, baina españolak eta frantsesak.

Eranskina:
Erramun Gerrikagoitiari esker Begoña Eliasek "andraize"-ari buruz zer dioen hementxe irakur dezakezue.
Jatorria: http://www.uztarria.com/blogak/bego/1129989913

"Bolada honetan, tamalez, ia-ia astero, urakanak dira albiste, eta horren inguruan beti izan dut jakin-mina hauen izenari dagokionez, izan ere gehienetan emakume izena daramate.

Hau dela eta interneten miatzea pentsatu dut, eta egia esan, bitxikeri bat baino gehiago aurkitu ditut gai honi lotuta.

Izena jartzea, Meteorologiako Munduko Batzordeari dagokio. Dirudienez 1950 urte aurretik, urtea eta alfabetoko hitz bat eramaten zuen, ( 1945A-1946C…), honek nahasketa sorrarazten omen zuen, Irratí-komunikazioetan, horregatik , 1953 urtea geroztik, ekaitz tropikalak emakumeen izenak daramatzate.

Baina, 1978 urtean, EUA-ko mugimendu feminista baten eskaerari esker, gizonezkoen izenak sartu zituzten, Espainolez, Frantsesez eta Ingelesez.

Geure lurraldera itzulita, hemen ere, eguraldiari dagokionez, emakumearekin lotura daukan hitz bat ere badugu, adibidez, andraizea, horrela dio hiztegian hego-haizea aurkitutakoan, nik hemen, askotan entzun izan dut hitz hori (emakumeaizie), eta egia esan, ez zait batere gustatzen, izan ere, zoro, buruarin eta horrelako adjetiboekin erlazionatzen dugulako.

Kuriosoena da, andraizea hitza, etxekotasunez erabiltzeko omen da, horrela diote behintzat 3000 hiztegiak, eta Euskaltzaindia.net-ek aldiz, Bizkaian erabiltzen dela gehien .

Ez dakit zein ilustratu izan zen hitz hau hiztegian gehitzea onartu zuena, baina, nire partetik behintzat “joan dadila haize-hartzera”.